ارتباط شاخص های آب قابل استفاده و کیفیت فیزیکی خاک با مشخصه های رشد رویشی گندم بهاره

شاخص¬های مختلفی برای بیان کیفیت فیزیکی خاک (spq) در رابطه با رشد گیاه پیشنهاد شده است. هدف از این پژوهش ارزیابی توانایی شاخص¬های مختلف spq در برقراری ارتباط با صفات مختلف رشد رویشی و جذب عناصر غذایی گندم بهاره در یک خاک لوم سیلت بود. دامنه¬ وسیعی از چگالی ظاهری (36/1 تا mg m-3 76/1) در 10 گلدان خاک با ابعاد cm 50 × cm 40 و عمق cm 50 توسط غلطک¬هایی با جرم¬های متفاوت ایجاد شدند. گندم (triticum aestivum) بهاره (رقم پیشتاز) کشت¬ شده در گلدان¬ها در فضای باز قرار گرفته و در طول آزمایش مقدار آب یکسانی توسط بارندگی و آبیاری دریافت کردند. از میان شاخص¬های spq، گنجایش آب انتگرالی (iwc) قوی¬ترین روابط را با ویژگی¬های رشد رویشی، مقدار نسبی غلظت و جذب عناصر غذایی گیاه داشت. این شاخص که توانایی ارزیابی هم ¬زمان کیفیت فیزیکی و شیمیایی و آب قابل استفاده را دارد، بیش¬ترین ویژگی¬های خاک موثر بر رشد گیاه را در نظر می¬گیرد. میانگین مقادیر رطوبتی شروع و تکمیل محدودیت iwc برای تمام ویژگی¬های رشد رویشی، مقدار نسبی غلظت و جذب عناصر غذایی به ترتیب برابر 13/0 و cm3 cm-3 10/0 بدست آمد. شاخص¬های چگالی ظاهری نسبی (rbd) و هدایت هیدرولیکی اشباع (ks) روابط قوی با ویژگی¬های رشد رویشی، مقدار نسبی غلظت و جذب عناصر غذایی گیاه داشتند. این نتیجه به علت اندازه¬گیری آسان¬تر و سریع¬تر این شاخص¬ها در مقایسه با شاخص¬های دیگر spq با اهمیت می¬باشد. میانگین مقادیر شروع و تکمیل محدودیت ks به ترتیب برابر 16/0 و cm min-1 11/0 بدست آمد. این مقادیر برای شاخص rbd به ترتیب برابر با 78/0 و 82/0 بود. آب قابل استفاده خاک برای گیاه (paw) ضعیف¬ترین روابط را با دیگر شاخص¬های spq، ویژگی¬های رشد رویشی، مقدار نسبی غلظت و جذب عناصر غذایی گیاه داشت. از این¬¬رو paw نمی¬تواند شاخص مناسبی برای بیان spq و جذب عناصر غذایی توسط گیاه گندم باشد. تاثیر منفی کیفیت فیزیکی ضعیف خاک بر مقدار نسبی غلظت و جذب عناصر غذایی توسط گیاه گندم بهاره بیان¬گر نقش موثر شرایط فیزیکی خاک در حاصلخیزی و کیفیت شیمیایی خاک است.